ယေန႔ေခတ္လူေတြဟာ ဘာသာအသိတရား တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေခါင္းပါးလာျပီ။ ဘုရားေတာင္မွ ထိျခင္းငါးပါးနဲ႔ ဦးခ်ရေကာင္းမွန္း မသိႀကေတာ႔ပါဘူး။ ဒီလိုအေျခအေနေတြကိုသိလို ျမတ္စြာဘုရားက “ေနာင္္အနာဂတ္မွာ ဗုဒၶဘာသာ (၅)မ်ိဳး ကြဲျပားလိမ့္မယ္”ဟု ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီ ဗုဒၶဘာသာ(၅)မ်ိဳးကေတာ့

(၁) ကုလ ဗုဒၶဘာသာ
(၂) လာဘ ဗုဒၶဘာသာ
(၃) ဘယ ဗုဒၶဘာသာ
(၄) သဒၶါဓိက ဗုဒၶဘာသာ
(၅) ပညာဓိက ဗုဒၶဘာသာ(၁)ကုလ ဗုဒၶဘာသာ
ကုလ ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ရိုးရာဗုဒၶဘာသာ ကိုေျပာတာပါ။ အေမအေဖက ဗုဒၶဘာသာမို႔ သားသမီးက ဗုဒၶဘာသာျဖစ္လာ ရတာပါ။ မိဘက ခရစ္ယာန္ဆိုရင္ သားသမီးကလည္း ခရစ္ယာန္။ဒါကို မိရိုးဖလာ ကုလဗုဒၶဘာသာေပါ့။ မိဘကဗုဒၶဘာသာမို႔သာ သားသမီးက ဗုဒၶဘာသာျဖစ္လာရတာ ဘုရားရွင္ဘာလို႔ပြင့္မွန္းမသိ။ ဘုရားဘာတရား ေဟာမွန္း လည္းမသိ။ ကိုးကြယ္ ေနတဲ့ ျမတ္စြာဘုရား ဘာေႀကာင့္ကိုးကြယ္ရမွန္း လည္းမသိ။ တရားေတာ္ကို ဘာေႀကာင့္ကိုးကြယ္ရမွန္းမသိ။ ဘုရားကိိိုဦးခ်တာ ဘာရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ဦးခ်မွန္းမသိ။ဘာေႀကာင့္ဒီေလာက္ ရုိရိုေသေသနဲ႔ အေလးျပဳေနမွန္းကို မသိတာ။ လုပ္ေတာ့လုပ္ ေနတာပဲ အသိပညာ ဘာမွမပါတာ။ကုလ ဗုဒၶဘာသာပါ။

(၂)လာဘ ဗုဒၶဘာသာ
လာဘ ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ လာဘ္လာဘလိုလို႔ ကိုးကြယ္တဲ့ ဗုဒၶဘာာသာကို ဆိုလိုတာပါ။ ဒီဘဝ စီးပြားေရးေလးတက္မလားဆိုျပီးမွ ဘုရားကိုးကြယ္တာမွာေရြးျပီးကိုးကြယ္တယ္။ ဒီဘုရား ကိုးကြယ္ရင္ေတာ့ လာဘ္လာဘ ေပါမ်ားတယ္ ဟိုဘုရား ကိုးကြယ္ရင္ေတာ့ စီးပြားေရးတက္တယ္ဆိုျပီး ေရြးကိုးကြယ္တာ လာဘ ဗုဒၶဘာသာပါ။ဘုရားကိုးကြယ္မွ လာဘ္ေပါမ်ား မယ္ဆိုရင္ ဘုရားမကိုးကြယ္တဲ့ ခရစ္ယာန္ေတြ ဘာလို႔ လာဘ္ရႊင္ေနလဲ။အဓိက စီးပြားေရးျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ ဘုရားေႀကာင့္မဟုတ္ပါဘူး။ ကံ၊ညဏ္၊ဝိရိယ သတၱိေႀကာင့္ပါ။ အိမ္ျခံ ဝယ္မယ္။ ေရာင္းမယ္။ အိမ္ေနရာေျပာင္းမယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ ရက္ရာဇာ ျပႆဒါး ေရြးေနတာေတြ။ ဘုရား ေက်ာင္းေဆာင္ ေပၚမွာ ဘုိေတာ္ ဘြားေတာ္ပံုေတြ တင္ထားတာေတြ။ကိုႀကီးေက်ာ္ ၊ မႏွဲေလး အစရွိတဲ့ နတ္ေတြ ကုိးကြယ္တာေတြ။ ေဗဒင္ ယံုႀကည္ျပီး ယႀတာေတြ ေခ်လိုက္ႀက စတဲ့ လာဘ္လာဘ လိုခ်င္လို႔ ကိုးကြယ္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာမ်ားကို လာဘဗုဒၶဘာသာလို႔ ေခၚပါတယ္။

(၃)ဘယ ဗုဒၶဘာသာ
ဘယ ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ေဘးကိုေႀကာက္္္္္္လို႔ ကိုးကြယ္တာကိုေခၚပါတယ္။အႏၱရာယ္ကင္းဖို႔၊ ေဘးရွင္းဖို႔၊အသက္ရွည္ဖို႔၊ က်န္းမာဖို႔၊ဒီလိုအေတြးအေခၚေတြနဲ႔ ဘုရား ကိုးကြယ္တာကို ဘယဗုဒၶဘာသာဟုေခၚပါသည္။ ဒီဘုရား ကိုးကြယ္မွ အသက္ရွည္ မယ္ဆိုရင္ ဘုရားမကိုးကြယ္တဲ့ ခရစ္ယာန္ အစလာမ္ေတြ အသက္ရာေက်ာ္
ရွည္ေနႀကတာ ဘာလို႔ပါလဲ။ ဘာမွမသိဘဲ ရမ္းကိုးကြယ္္္္္္တာ ကုလ ဗုဒဘာသာ၊ လာဘ္လာဘ လိုခ်င္လို႔ကိုးကြယ္တာ လာဘဗုဒၶဘာသာ။ ေဘးေႀကာက္ျပီး အကုိးအကြယ္ မွားေနတာ ဘယ ဗုဒၶဘာသာ။ ဒီ ကုလ၊လာဘ၊ဘယ ဗုဒၶဘာသာ
(၃)မ်ိဳးကို ေအာက္တန္းစားဗုဒၶဘာသာဟုေခၚပါသည္။ ဟိုလူမပါ။ ဒီလူမပါ။ ဟုိလူပသပါတယ္။ ဒီလူပသပါတယ္။ လက္ညႈိးထိုး ခြက္လွန္ လုပ္ေနတာေတြကို ဘုရားက သူေတာင္းစား ဗုဒၶဘာသာပါတဲ့။ ခႏၶာမွာ အသိ၊ဘာသာေရအသိဓာတ္ခံ နည္းေတာ့ လိမ္စားေနတဲ့သူေတြက လိမ္လို႔ေကာင္းေနပါတယ္။ဘုရားလည္း
ကိုးကြယ္ရေသး၊တရားလည္းကိုးကြယ္ရေသး၊ဆြမ္းဦးကိုလည္း ေလာင္းလွဴရေသး၊ သာသနာေတာ္ကိုလည္း ပစၥည္းေလးပါး နဲ့ လွဴဒါန္းပူေဇာ္ဆက္ကပ္ရေသး။ဘာအတြက္ ဒါေတြ လုပ္ေနရတာလည္း ဘာအတြက္ သာသနာကိုခ်ီးေျမွာက္ေနတာလည္း
ဘာအတြက္ ေက်ာင္းေဆာက္ေနတာလည္း။စဥ္းစားပါ။ေဝဖန္ပါ။သံုသပ္ပါ။

(၄)သဒၶါဓိက ဗုဒၶဘာသာ
သဒၵါဓိက ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ သဒၵါတရားကို အရင္းခံပါတယ္။သဒၵါတရားဆိုတာ
ယံုႀကည္ခ်က္္္္္္္ပါ။ဘုရား၊တရား၊သံဃာကို တကယ္သက္ဝင္္္္ယံုႀကည္တာကို ေခၚပါတယ္။ ယံုႀကည္တဲ့ေနရာမွာလည္း မွန္မွန္ကန္ကန္ ယံုႀကည္တဲ့ သမၼာသဒၵါ နဲ႔ မွားမွားယြင္းယြင္း ယံုႀကည္တဲ့ မိစၦာသဒၵါဆိုျပီး (၂)မ်ိဳးရွိပါတယ္။

>      သမၼာသဒၵါ မွန္မွန္ကန္ကန္ ယံုႀကည္ခ်က္ ဆိုတာ သစၥာတရား သိေတာ္မူတဲ့ ျမတ္စြာဘုုရားဟာ ေဝေနယ် သတၱဝါေတြကို သူသိသကဲ့သုိ႔ ေမတၱာ ဂရုဏာေတာ္အျပည့္နဲ႔ သစၥာေလးခ်က္ နက္ကိုေဟာႀကားေတာ္ မူခဲ့ပါတယ္။ ဒီတရားေတာ္ အနက္ ေတြကိုပိုင္ပိုင္္ႏုိင္ႏုိင္သိေတာ္မူသြားႀကတဲ့ အရိယာသူေတာ္စင္ႀကီးေတြဟာ နိဗၺာန္ဝင္စံသြားႀကပါတယ္။ နိဗၺာန္ဆိုတာ အို ၊ေသ၊ နာ လြတ္ရာပါ။အေသလြတ္ရာ ျပတတ္လို႔ ျမတ္စြာဘုရားအား ကိုးကြယ္ပါ၏ ဆိုတဲ့ ယံုႀကည္ခ်က္ဟာ မွန္ကန္ေသာယံုႀကည္ခ်က္ တရားေတာ္ကို ဘာေႀကာင့္ကိုးကြယ္ရသလဲ။ ျမတ္စြာဘုရားေဟာေတာ္မူခဲ့ေသာ တရားေတာ္ကို ႀကိဳစားအားထုတ္လိုက္လို႔ တရားလမ္းေႀကာင္းအတိုင္းသာ ေလွ်ာက္သြားႏုိင္ရင္ နိဗၺာန္ေရာက္ပါမည္။ ထိုအေသလြတ္ရာ ပို႔ေဆာင္တာ တရားက ပို႔ ေဆာင္တာပါ။ ပုဂၢိဳလ္က ပို႔ေဆာင္တာ မဟုတ္ဘူး။ ထိုတရားေတြ မကြယ္မေပ်ာက္ေသးတာ ဘယ္သူ႔ေက်းဇူးပါလဲ ဆိုရင္ သံဃာေတြရဲ့ ေက်ဇူးပါ။ဘုရားရွင္ေဟာေတာ္မူေသာ ဓမၼကၡႏၶာေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္၊ သုတ္ဝိနည္း အဘိဓမၼာတရားေတြ သံဃာေတာ္ေတြက ေဆာင္ထားတာပါ။ ပိဋကသံုးပုံကို သံဃာေတာ္ေတြက***ေရွာက္ထားတာပါ။ သံဃာေတာ္ကို ယံုႀကည္မႈ။ဒါေတြက ရတနာျမတ္သံုးပါးကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ယံုႀကည္တဲ့ သမၼာသဒၵါယံုႀကည္မႈ။

>      မိစၦာသဒၵါယံုႀကည္မႈကလာဘ္လာဘေပါတယ္။ အႏၱရာယ္ကင္းတယ္ဆိုျပီး ကိုးကြယ္ယံုႀကည္ေနတာ မိစၦာသဒၵါ။ လာဘ္လာဘ ေပါတယ္ဆိုတဲ့ လာဘ ဗုဒၶဘာသာယံုႀကည္ခ်က္၊အႏၱရာယ္ကင္းေအာင္ဆိုျပီး ဘယဗုဒၶဘာသာေတြရဲ့ ယံုႀကည္ခ်က္၊ ဗုဒၶရဲ့ ဂုဏ္ေက်ွဇူးကို ဘာမွနားမလည္ဘဲ သူမ်ားဦးတုိက္လို႔သာ ရမ္းဦးတိုက္ရတဲ့ ကုလ ဗုဒၶဘာသာေတြရဲ့ ယံုႀကည္မႈ ဒါေတြဟာ မိစၦာသဒၶါေတြပါ။

အေသလြတ္ရာလမ္းကို ျပတတ္လို႔ ၊ အေသလြတ္ရာ ပို႔ေဆာင္ႏိုင္လို႔၊ အေသလြတ္ရာ တရားကိုေဆာင္ထားႏုိင္လုိ႔ ရတနာ သံုးပါးကို ကုိးကြယ္ပါ၏ ဆိုတဲ့ သမၼာသဒၵါ။ အႏွစ္သာရမရွိတာကို မရွိဘူးလို႔ သိပါတယ္။ အႏွစ္သာရ ရွိတာကိုု ရွိတယ္လို႔သိပါ တယ္။ မွားတာကို မွားတယ္လို႔ သိတယ္။ မွန္တာကို မွန္တယ္လို႔သိတယ္။ သိတဲ့ အျပင္၊ အမွားလမ္းကို ေရွာင္၊ အမွန္လမ္းကို ေဆာင္တာသည္ သမၼာသဒၵါ ရွိတဲ့ သဒၵါဓိက ဗုဒၶဘာသာပါ။(၅)ပညာဓိက ဗုဒၶဘာသာ
သစၥာတရားကို ေသခ်ာသိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာကို ပညာဓိက ဟုေခၚသည္။ပညာဓိက ဗုဒၶဘာသာဟာ တရားေတာ္ကို ယံုႀကည္တယ္။ တရားေတာ္ကို ဘယ္လိုယံုႀကည္ တာလည္းဆိုေတာ့ ရမ္းယံုႀကည္တာမဟုတ္ဘဲ ခႏၱာအသိနဲ့ အေသအခ်ာသိျပီး ယံုတယ္။ထိုသို သိတာကို ပညာ ဟုေခၚပါသည္။သစၥာေလးပါးကို အေသအခ်ာ ပညာနဲ႔သိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၊ ျဖစ္ပ်က္မႈေတြကို သိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ ျဖစ္ပ်က္ျမင္တာ ခႏၱာက ျမင္တာလား ပညာကျမင္တာလားဆိုေတာ့ ပညာကျမင္တာပါ။ပညာဓိကဗုဒၶဘာသာပါ။ ဘုရားက မင္းတုိ႔ခႏၱာထဲမွာ ျဖစ္္တာနဲ့ ပ်က္္တာပဲ ရွိတာလို႔ေဟာခဲ့ပါတယ္။ဒါကို
ကိုယ္တိုင္ သစၥာတရားကို ေသခ်ာသိျပီး က်င့္ႀကည့္ လိုက္ေတာ့ ျမင္တယ္။ ကိုယ္တိုင္ျမင္ေတာ့ ယံုႀကည္လာတယ္။ယံုႀကည္ေတာ့ သဒၵါ၊ျဖစ္ပ်က္ျမင္တာက ပညာ။
ထိုေႀကာင့္ သဒၵါနဲ႔ပညာ သြားျပီး တြဲေနပါတယ္။သဒၵါနဲ႔ ပညာဟာ တြဲလ်က္ပါတဲ့။
သဒၵါတရား မွန္မွန္ကန္ကန္ နဲ႔သာ ႀကိဳးစားမယ္ဆိုရင္ အပါယ္ေလးပါးမွ လြတ္ေျမာက္္္ႏိုင္၏။ တို႔မွာ အပါယ္မ်ိဳးေစ့ေတြ၊အပါယ္က် ေႀကာင္းကံေတြ လုပ္ထာတာရွိတယ္။ဒါေတြကို ဘယ္သူမွ ဝင္တားလို႔ မရပါဘူး။
သူကိုတားခ်င္ရင္၊ သူကိုအက်ိဳးမေပးေစခ်င္ရင္ ဘာနဲ့ျဖတ္ရမလဲ ဆိုေတာ့ ဥာဏ္နဲ႔
ျဖတ္ရမယ္။ဥာဏ္နဲ႔ ျဖတ္လိုက္လို႔ ျဖစ္ပ်က္မဂ္ဆိုက္ေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္မွာ သဒၵါလည္းပါတယ္၊ ပညာလည္းပါတယ္။ ဒါသည္ သဒၵါဓိက ႏွင့္ ပညာဓိက ဗုဒၶဘာသာ ျဖစ္ပါသည္။ သဒၵါဓိက ႏွင့္ ပညာဓိက ဗုဒၶဘာသာဟာ အထက္္္္္တန္း ဗုဒၶဘာသာပါ။ သဒၶါႏွင့္ ပညာ balance (ဟန္ခ်က္ညီ)ဘို႕လဲ လုိပါတယ္၊ သဒၶါလြန္ကဲ ပညာနဲျပန္ရင္ (ႏွစ္လုံးလွ လူမုိက္ၾကီး) သူေတာ္ေကာင္းလူအၾကီးျဖစ္သြားပါတယ္၊ ဆင္ျခင္တုံတရားနဲပါးသူေတြက (superstitious rites, scarified, prayer,) အက်ိဳးမရွိတဲ့ေနရာေနမွာ ကိုယ့္အခ်ိန္ေတြ ကို အသုံးခ်ေနၾကပါတယ္။ သဒၶါနဲျပီး ပညာကဲေနျပန္ရင္လဲ ပညာရွိလူမိုက္ၾကီး ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဆုိလုိတာက ဘယ္အရာမဆုိ အစြန္းမေရာက္ေစဘုိ႕ပါဘဲ။

Credit: http://buddhismworld.ning.com/profiles/blogs/6371237:BlogPost:1142